.png "Menu")
BAHASA JAWA
KAMUS BAHASA JAWA
A
asmara : asmara, sengsem
ayunan : gandhulan
ayam : pitik
asli : asli
ayah : bapak, romo
asing : aneh, bénten
awet :
awét
asin :
asin
asap :
asep, kukus, kebul
asam :
ase
asalnya :
asalé
awas :
premana, awas
awan :
mega, awan
asalkan :
angger
asah :
asah
awalnya :
dhisike, mulane
awal : wiwitan, kawitan
aus : gerang
aturan : tatanan, pathokan
atau : utawa
atas : dhuwur, inggil
atap : payon
asuhan : momongan
asuh : emong, dhidhik
asri : endah
arti : teges
arena : kalangan
arca :
reca
arang :
areng
apung : kambang, kampul
apotek : apotik
api :
geni
anus : silit
angguk :
anthuk
anjing :
asu, segawon
apalagi : opomeneh, apameneh
anggap :
anggep
apabila :
yen, mbok manawi
aneka : werna-werna
apa : opo, apa, punapa
andil : urun, andhil
anugerah : anugrah, nugraha
andalan : andel, piandel
antuk : kejedhuk
anting : anting-anting
antik : antik, kuno
anti :
anti, emoh, wegah, ‘gah
andalan : andel, piandel
andaikata : umpomo, umpama, umpami
anda :
kuwe, panjenengan
antara : elet, antara, antawis
antar : terke, dhereke
anjak (ber) : ngalih, mingser
aniaya : aniaya, anioyo
angsur : cicil, nyicil
angsa : ongso
angkut : usung, angkut
angkuh : anggak, dumeh
angker : angker, wingit
angkat : angkat, junjung
angkasa : ongkoso, angkasa, awang-awang
angin :
angin, bayu
ancam :
ancem
anak ayam : kuthuk
ampun : tobat, kapok
ampuh : sekti, ampuh
ampelas : amril, amplas
ampas : sepahan, ampas
ambruk : rubuh, ambruk
ambil : jupuk, jikuk, pundhut
amat : sanget, banget
amarah : nesu, duka
amanat : weling, amanat
amis : amis
aman : tentrem, aman
akhlak : ahlak, moral
akar : oyot
alir : mili
alis : imba, alis
almarhum : jenat, swargi
alih : ngalih, pindhah
alasan : alesan
alas : lemek, dhampar
alam : bumi, buwana, alam
akrab : raket, chedak
akhirat : akerat
akurat : titi, tliti
aku : kula, dalem, aku
aktif : sregep, giyat
aksi : tandang, aksi
akhir : akir, pungkasan
akbar : agung, gedhe
akan : arep, badhe
ajal : ajal, mati, seda
ajaib : aneh, ajaib
ajak (meng-) : ngajak, ajak
air :
banyu, toya, warih
aib :
nistha
ahli : linuwih, pinter
agenda : agendha, acara
adzan : adan
aduk : adhuk, udhek, udhak
aduh :
adhuh
adu :
adu, tandhing
adik : adhi, rayi, dhik
adat :
totocoro, adat
adang :
cegat
adalah :
yaiku, yakuwi
ada : ana, wonten, enten
adakalanya : kala-kala, sok-sok
acung :
ngacung
acak :
awur, sembarang
acuh :
nggatekake, preduli
abu-abu : klawu
abadi :
langgeng
abai : lirwa
abang : mas, kakang, kangmas, raka
abdi : abdi, batur, kawula, rewang, rencang
abnormal : ora normal
absen : ora teko, ora mlebu
B
babak belur :
babak-bundhas
baca :
waca, mboco
bacaan : wawacan
badak :
warak
bagaimana :
piye, pripun
bahaya :
bebaya
bahu :
bahu
baik :
apik, becik, sae, adi
baja :
waja
bakar :
obong, bong, bakar, besmi
bakti : bekti
balai : bale
balas : wales
balik : walik
bambu : pring
banci : wandu
bandul : bandhul
bangkai : bangke, bathang
bangkit : jenggelek, gumregah, menyat
bangku : bangku
bangku kecil : dingklik
bangun : wungu
bangunkan : gugah
bangsawan : ningrat
banjir : bena
banteng : andaka
banting : banting
banyak : akeh, kathah
banyak bicara : ceriwis
baris : baris
barang : barang
baru : anyar, enggal
basi :
wayu
batal :
wurung
batas :
wates
batu : watu
batu bata : banon
batu nisan : cungkup
bau : ambu, ambet, ganda
bau apek : apek
bau busuk : badheg, banger
bau bangkai : bacin
bau mulut : abab
bawa : beta, gawa, asta
bawa lari : gondhol
bawang : bawang
bawang merah : brambang
bayam :
bayem
bayi :
jabang, bayi
bedak : wedhak
belakang :
buri, mburi, wuri, wingking
belakang leher : githok
belalang : walang
belanda :
walanda
beli : tuku, tumbas, mundhut
belok : enggok
belum : durung, dereng
benar : bener
bendungan : wadhuk
bengkak : abuh, bendhol, gondhok, gandhongen.
benih : winih
bening : wening
bentang (tikar) : gelar
bentuk : wangun
berada : dumunung
berangkat : budhal, mangkat, menyang
berani : wani
berantakan : orat-arit, awut, mawut
berantas : brastha
beras : beras, wos
berat : abot, awrat
berayun : gondhal-gandhul
berbagi : adum
berbakti : ngabekti
berbeda : beda
berbelok : menggok
berbunga : nganaki
berbuah : awoh, uwoh
berbunyi : mungel
berburu : bebedhag
bercakap : wawansabda
bercambang : brewok
bercampur : awor
berdagang : dagang
bergeletakan : gemlethak
bergelundung : gemlundung
bergerak : obah
berguling : jempalitan
berhati-hati : ngati-ati, ngatos-atos
beri : aweh
berimajinasi : awang
beristirahat : ngaso
berita : warta
beritahu : duduh
berjalan : mlaku, mlampah
berkata : ngandika
berkarat : niyeng
berkelit : endha
berkeluarga : bebrayan
berlindung : amping-amping
berlubang : bolong
bermain : dolanan
bermanfaat : mirakabi
bernafas : ambegan
berotot : gothot
berpaling : mengo
berpegang : gocek, gondhelan
berperang : bandayuda
berpesan :
wanti-wanti
berpisah : bubaran
bersabda : nebda
bersalin : babaran
bersanding : jejer
bersiap : ancang-ancang
bersolek : dandan
bertamu : dolan, mertamu
bertebaran : ambyar, ambrah-ambrah
berteduh : miyup
bertobat : mertobat
berubah : owah
beruntung : beja
berusaha : mersudi
berhak : wenang
besar : gedhe, ageng
besi : wesi
besok : sesuk, ngenjang, benjang
betis : wentis
biarkan : umbar, gen, ben
biaya : beya
bibir : lambe
bicara : wuwus
biji : wiji, benih
bila : yen
bilangan : wilangan
bisul :
udun, wudun
bodoh :
bodho, goblok, geblek, congok, colo
bohong : cidra, apus
bongkar : udal-udal
bongkok : wungkuk
bopeng : burik
bosan : bosen, waleh
botol : gendul
buah kelapa : kelopo, cengkir
buah pinang : gambir
buang air besar : ngising, eek, bebuwang, bebucal
buat : nggawe, ndamel
buaya : bajul, baya
buka : bukak, bedhah
bukan : dede, dudu, sanes
bukit : gumuk
bulan : wulan, candra
bulu : wulu
bulu mata : idep
bundar : bunder
bunga singkong : ingklik
bungkus : bungkus, buntel
buruk : ala, elek, jelek
burung puyuh : gemak
buta : wuta
butuh : betah
C
cabut :
jabut, bubut
cacat :
cacat
cadas : wadas
cadel :
cedhal
cair :
encer
cakap :
omong
campur :
campur
cangkir :
cangkir
cantik :
ayu
cantol :
canthol
capai :
ngrambah, tekan, dumugi
capek : kesel, sayah
cara : cara
cari nafkah : ngasta, nyambut, gawe
catat :
cathet
celaka :
cilaka
cendol :
dawet
cepat :
enggal, gage, gelis, ndang
cepat-cepat : ingklik
cerewet : juweh
ceria : binger
cerita : carita
cerita sejarah : babad
cicak :
cecak
cicipi :
cicip
cium :
ambung
cium pipi :
sengok
ciptaan :
titah
coba :
jajal
colek :
dulit
contoh :
tuladha
coret silang :
chonteng
cubit :
jiwit
cubit besar :
theot, cethot
cuci tangan :
wijik
cucu :
wayah
cukupan :
sedhengan
culik :
culik
curi :
colong
D
dagu : janggut
dahan : epang
dahi : bathuk
dahulu : biyen
daki : bolot
dalam : jero
dangkal : cethek
dapat : angsal, entuk
darma : darma
datang : gemrudug
daun : godhong
daun kelapa : blarak
daya :
daya
dekat :
cedhak, celak
delapan :
wolu, hastha
dengan : ambek
depan : ngajeng
desa : desa
dewa :
dewa, bathara
diam : bungkem
dibuat :
digawe
digunjingkan :
dirasani
dingin :
atis, adhem, asrep, anyes
dinasehati : aruh-aruhi
dipukul : diantem
dipukulkan : diantemno
dilempar : dibalang
diperistri : winengku
ditarik telinga : jewer
ditipu : dibujuki, diapusi
ditunggu : disanggong
diwisuda : winisuda
doa : donga
dosa : dosa
duduk : cangkruk
dunia : jagad
duri : eri
durian : duren
E
ejan : eden
elang : wulung
ember besar : bokor
empat : papat, catur
enak : eca, enak
enam : enem
enau : aren
endap : enep, menep
endus : ambus
F
faedah : guna, piguna
faham : paham
fakta : kanyatan, kasunyatan
famili : kulawarga, sedherek, sedulur
fana : ora langgeng
fasih : lanyah
fertil :
subur
finis :
rampung, pungkasan
firdaus :
suwarga
fisik :
jasmani, pisik
G
gada : gada
gadis : wedhok, ndok
gadis padepokan:
endhang
gagah : gagah, himawan
gagang pancing : walesan
gajah : haliman, hasti
gampang : gampil
gandeng : gandheng
ganti : lintu, ganti
gantung : gantung, chantol
garam : uyah
gelang : gelang
gelas : gelas
geli : keri
gemas : gemes
gembira : bungah, seneng
gembok : gembok
genap : genep
genteng : gendheng
gerak : osik, obah
geser : inger
gigi : untu, waja, waos
gigit :
cakot, cokot, cathek, ceplus
gila : gemblung, edan, kenthir, gendheng, owah.
goyang : oyag
goda : beda
gua : guwa
guna : hita
gunjing : rasan-rasan
guntur : bledheg, gledeg
gunung : gunung, arga, wukir
gurau : guyon
H
habis : entek, asat
hadang : cegat
hadap : adhep
hadiah : bebungah, ganjaran
hafal :
apal
halau :
gusah
halus : alus
hama : ama
hamil : meteng, anggarbini
hancur : ajur
hangat : anget
hangus : gosong
hantam : gebug
hantu api : banaspati
hantu hitam : gandarwa, gendruwo
hantu wanita :
wewe
hantu sawah :
wedhon
harta : bandha
harum : wangi
harus : kudu
hendak : arep, meh
heran : gumun. Eram
hibur : enggar
hidangan : bujana
hidung : irung
hitam : ireng, cemani, cemeng
hukuman : ukuman, bendhu
hutan : wana, wanadri
I
ibu : ibu, mbok, biyung
ikan : iwak
ikat : bundhel, iket
indah : edi, endah
ingat : emut, eling, kelingan
ingus : umbel
ini : iki
irama : wirama
iris : belek
itik : bebek
itu : iku, kuwi
izin : idhi
J
jadi : dadi, dados
jaga : jaga
jahat :
candala
jahe :
jae
jahil :
jail
jala : jala
jalan : dalan
jaman : jaman
jambul : jambul
jangan : aja, ampun, boten pareng
jarang : arang, awis
jatuh : tibo, jiglok, ceblok, lugur
jauh : ado
jejak : ambah
jejaka : jaka
jelas : cetha, genah
jelaskan : jlentreh
jelek : awon, elek
jembatan : wot
jengkel : jengkel
jepit : cepit
jerami : dami, demen
jernih : bening
jeruk : jeruk, jeram
jika : lek, nek, menawa, menawi
jinjing :
cangking
jiwa :
jiwa
jodoh :
jodho
juga : uga, ugi
juling : jereng
julukan :
wadanan
K
kabur : bureng
kaki : sikil, samparan
kalimat : ukara
kamar mandi : jedheng
kambing : wedus
kancing baju : benik
karena : awit, marga, amarga
kasih : asih
kasihan : iba
kasmaran : wuyung
kata : ujar
kebagian : uman
kebingungan : lholhak
kecewa : cuwa, gela, ewa
kecil : cilik
kejar : buru, oyak
kelahi :
gelut
kelingking :
jenthik
keluar :
wetu
keluarga :
batih
kemarahan :
bramantya
kemarin :
wingi
kembalian :
jujul, susuk
kenyang :
wareg
kepala : endas, sirah, gundhul
kepribadian : bebudhen
kera : kethek, lutung, wanara
keramas : jamas
keras : atos
kerdil : bajang, bungkik, tekhel
kereta kuda : andhong
kering : garing
keris : cundrik
kewajiban : kuwajiban, ayahan
kewalahan : waringuten
kiasan : candra
kira : wastani
kira-kira : watara
kuah : duduh
kudis : gudig
kulum : emut
kumbang : wanggwung
L
labu : waluh
laki-laki : lanang, kakung, pria, jeler
lancar : gangsar
langit : awang-awang
laut : laut, jaladri, wastra
layaknya : bebasan
layu : alum
leher : gulu
lemak hewan : gajih
lembut : empuk
lenyap : ilang, amblas
lepas : ucul
lidah : ilat
lihat : deleng, delok, pirsani
lirik : cakepan
luas : amba, jembar, omber, wiar
lurus : lurus, lempeng, lenceng
M
mahal : larang, awis
majikan : majikan, juragan, bendara
makan :
madhang, maem, mangan, mbadhog,
nedha, dhahar
maksud : maksud, angkah
malam :
bengi, wengi, dalu
malu : isin, wirang
mampu :
iso, becus, godhag, saged
mana :
endi, pundit
mancung :
bangir
mandi :
siram, adus
manja :
uja
manusia :
wong, manungsa, jalma
marah :
nesu, duka
masa :
wayah
masih :
isih, taksih, tesih
masuk : melbu
matahari : srengenge, surya, bagaskara
mati : mati, matek, seda, tilar
donya
meluap : luber, bludhak, amben
memasak nasi : adang, liwet
menebang : babat
menderu : gemrudug
mengadu : wadull
menghargai : nganggep
merah : abang, abrit
merasakan : pikir, galih
mempunyai : nduwe, gadah, kagungan, darbe
mimpi : ngimpi, impen
minta : jaluk
minum : ombe, ngombe
minuman : inuman, omben, wedang
mual : enek
muda : enom
mudah : gampang, sipil, entheng, gampil
mudah marah : brangasan
mulai :
wiwit
mulut :
cangkem, cocot, tutuk
musik jawa :
gendhing
N
nafsu : angkara
nakal : mbeling
nama :
jeneng, ara, aran, asma
nampak : weruh
nangka : nongko, gori
nanti : mengko, mangke
nenek : mbah, simbah, eyang
ngeri :
medeni, giris
ngbrol :
crito, nggedrrabus
nikah : kawin, ningkah, palakrama
nyenyak : angler
O
obor : obor
ombak : ombak, alun
orang : wong
otot : bebayu
P
padang : ara-ara
padi : gabah
pagi : esuk, enjang
pakai : nganggo, anggo, agem
pakaian : ageman, busana, rasukan
pandai : pinter, wasis, besus
pangan : poga
panggil : celuk, undang, timbali
panjang : dowo
pantangan : wewalar
pantat : bokong
parit : bapang, comberan
paruh : cucuk
pasar : pasar, peken
pasir : wedhi
pegang : cepeng, demek
pekerjaan : pegawean
pelabuhan : bandar
pelan : alon
pelihara : ingu
pelit : cethil
pelita : damar
pelumas : gemuk
pembantu : babu, jongos, rewang
pemikiran : gagasan, pamanggih
pencuri : maling, durat, maka
pendek : cekak, cetek, cendhek
pendeta : begawan, brahmana
pengaruhi : mbujuk
penggorengan : wajan
penguasa : bahureksa
pengumuman :
woro-woro
penopang :
cagak
penting : wigati
penyebab : jalaran
peram : imbu
peraturan : angger
perbaiki :
dandan
percaya : percaya, gugu, pitados
perempuan :
wadon, putri, estri, wedhok
pergi : lungo, nyingkir, minggat,
tindhak
perkiraan : kiro-kiro, ancer-ancer, kinten
perlengkapan : ubarampe
perlindungan : pangayoman
persilakan : kon, aturi
persyaratan : bebana
perut :
weteng, wadhuk, padharan
pesan :
wekas, weling
petak umpet : jethungan
pikir : gagas
pimpinan : gegedhug
pinang : jambe
pindah : boyong, jengkar, lengser
pinggang : bangkekan
pinjam : njilih, nyelang, ngampil
pintu pagar : bethek
pisang : gedhang
pohon : wit
preman : begundhal
R
rahasia : wadi
raksasa : danawa, yaksa
ramah : blater
ramai : gumyak
ranting : carang
rebung : bung
rebus : godhog
rendah : andhap
ringan : entheng
riuh : geger
rokok : udud
rujuk : balen
rukun : guyub
rumah : umah, dalem, wisma
runtuh : gumpil, ambrol, jugrug
rusak : rusak, risak, bejat
S
sabit : arit
samping : iringan
sangat : banget, temen, saestu
sarung keris : wrangka
satu : siji, setunggal, eka
saudara : dulur, sanak, kadang, sedherek
saya : aku, enyong, tak, kula,
ingsun
sayang : tresno
sayat : beset
sayur : jangan
sebar : awur
sedang :
lagi, lagek, saweg
sedangkan : dene, wondene
sedikit : tithik, sithik
sehat :
waras, waluyo
seiring :
binarung
sejuk : isis, silir
sekalian : idhep
selamat :
slamet, sugeng, wilujeng, yuwana
selasa : sloso, anggara
selesai : bar, babar, wis, rampung,
paripur
sembuh : mari, mantun
senang : seneng
sendok : sendok, centhong
sengat : entup
senjata : gaman
serah : keke, ulug, paringke, pasrahke
seram : angker
serampangan : asal, waton
serba salah : ewuh
sesak : ampek
setelah : sakwise, saksampunipun, bakda
seteru : jothak
sial : apes
sialan : sontoloyo, jancuk, diancuk
siang : awan
siap : cepak
silau : bloloken
singkir : singkir
singkirkan : singkirne, ingirke, minggir
sisir : jungkat
sobek : bedhah, sowek, suwek
sombong :
angkuh, jumawa
subur :
bawera
sudah :
wis, wus
suku kata : wanda
sulung : barep
sungai :
bengawan
T
tahu : weruh, ngerti, ngertos,
paham
tahun : warsa
taji : jalu
takut : wedi, ajrih, jirih
tali pusar : ari-ari
tambah : wuwuh
tanah : bantala
tangga : andha
tangkai : gagang
tangkai padi : damen
tanpa rencana : dadakan
tari : beksa
tarian : beksan
tauge : cambah
tawa : guyu, gumujeng, gujeng
tawanan : bebandan
tawar : enyang
tegak : jejeg
telanjang : wuda
telur : endok
tempat : enggon, panggonan, nggone, nggpanggenan
tempurung : bathok
tendang : jejak, dugang
terbang : mabur
tergantung : gandhul
tergores : beret
teriak : jerit
terlanjur : bacut, kebanjur
terlebih dulu : disik, sik, rumiyin
terlindung : iyup
tersedia : ana, cepak, cemawis
tersumbat : bumpet, buntet
terurai : wudhar
tetap : tetep, ajeg, pancet
tetapi : ning, ninga
tidak : ora, boten
tidak mau : orak gelem, emoh, wegah, gemang
tidur : turu, tilem, sare
timur : wetan
tiup : damu, sebul
tongkat kecil : cuthik
topi petani :
capil, caping
tua :
tuwa, tuwek, sepuh
tubuh : badan
tujuan : ancas
tulang : balung
tuli :
budeg
tumbal :
wadal
turun :
mudhun, anjlok
U
uang : duit, yatra, arta
uang logam : gobang
uap : abar
ukir : ukir
udara dingin : bedhidhing
ulang :
balen, baleni
ulat : uler
umur : yusuwa
utuh : wutuh, wetah
utusan : utusan, caraka
W
wacana :
wacana
wadah kecil :
cupu, cepuk
wahyu :
wangsit
wajah :
rai, pasuryan
waktu :
wektu, wanci, wekdal
walaupun :
ewadene
wanita :
wedok
warga :
warga
warung :
warung
waspada :
watak, watek
watak :
watak, watek
Y
yaitu :
yakuwi, yaiku
yang : ingkang
